De groeiende rol van AI op de Europese werkplekken
Kunstmatige intelligentie en algoritmische beheerinstrumenten geven steeds meer vorm aan de Europese werkplekken, waardoor er grote zorgen ontstaan over de rechten van werknemers. Volgens een onderzoek van de Europese Commissie gebruikt een op de vier werkplekken in Europa algoritmen of AI om beslissingen te automatiseren die traditioneel door menselijke managers worden genomen. Verwacht wordt dat deze trend de komende tien jaar snel zal versnellen.
Deze geautomatiseerde systemen hebben invloed op verschillende aspecten van het leven van werknemers, van werving en taakplanning tot prestatiebeoordelingen en zelfs toezicht. Hoewel deze tools aanvankelijk beperkt waren tot platformgebaseerde banen zoals die van Uber en Lyft, verspreiden ze zich nu ook naar traditionele sectoren. De Franse logistieke sector maakt bijvoorbeeld gebruik van AI-aangedreven routeplanning die chauffeurs uitgebreid in realtime monitort.
De impact op de rechten van werknemers
Het Europees Vakbondsverbond (EVV) uit zijn groeiende bezorgdheid over de gevolgen van deze technologieën voor werknemers. Algoritmisch management kan alles bepalen, van werktijden en lonen tot ploegendiensten en prestatiebeoordelingen. Er zijn ook ernstige zorgen over de privacy, waarbij sommige systemen gevoelige gegevens verzamelen, zoals informatie over de geestelijke gezondheid, terwijl andere systemen werknemers zelfs volgen nadat ze zijn uitgelogd.
“De platforms volgen werknemers zelfs als ze uitloggen”, zegt Tea Jarc, confederaal secretaris van het EVV. “In veel gevallen introduceren deze werkplekken nieuwe algoritmen of maatstaven om de prestaties van werknemers te meten zonder de vakbonden of de werknemers hiervan op de hoogte te stellen.”
Deze technologische verschuiving zorgt voor aanzienlijke uitdagingen voor de vakbonden. Hoewel sommige vakbonden, zoals die in Spanje en Denemarken, met succes hebben onderhandeld over collectieve overeenkomsten over algoritmisch management, ontberen de meeste Europese vakbonden de financiële middelen of expertise om deze complexe kwesties effectief aan te pakken.
Leemten in de wetgeving en oproepen tot hervormingen
Ondanks deze zorgen biedt de huidige EU-wetgeving geen volledig antwoord op de uitdagingen van algoritmisch beheer. De bestaande regelgeving richt zich op specifieke problemen op de werkplek die door deze technologieën worden beïnvloed, maar laat lacunes bestaan, vooral wat betreft het onderscheid tussen werk- en rusttijd.
De onlangs aangenomen Platformwerkersrichtlijn biedt enige bescherming voor werknemers in de gig-economie, door ontslag op basis van algoritmische beslissingen te verbieden en menselijk toezicht te vereisen. Critici beweren echter dat deze wetgeving al achterhaald is, omdat algoritmisch beheer zich verder verspreidt dan alleen platformwerk.
Zowel EVV-functionarissen als technologieonderzoekers roepen op tot uitgebreidere regelgeving. Alessio Bertolini van het Oxford Internet Institute merkt op: “Wat we de komende jaren meer zullen zien, is slechts een meer geavanceerde versie van algoritmen die zeker meer verspreid zijn op de werkvloer.”
De noodzaak van collectieve actie
Om deze uitdagingen het hoofd te kunnen bieden, hebben vakbonden adequate middelen en expertise nodig. Het EVV pleit voor gedeelde expertise over de grenzen heen om vakbonden met minder middelen te helpen passende collectieve overeenkomsten te ontwikkelen. Ze benadrukken ook de noodzaak van sterkere collectieve rechten, waardoor vakbonden geschillen met betrekking tot algoritmisch management kunnen oplossen en bestaande collectieve overeenkomsten kunnen afdwingen.
“Wij als wetgevers lopen achter”, aldus Jarc. “Technologie neemt het al over… het is al een realiteit voor miljoenen en miljoenen werknemers in heel Europa, maar het wordt niet gereguleerd.”
Het Europees Vakbondsverbond pleit voor een aparte richtlijn over AI op de werkplek, die naast het Quality Job Roadmap-initiatief van de Europese Commissie moet worden gelanceerd. Dit zou voortbouwen op de bestaande bescherming tegen regelgeving zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de EU AI Act, waardoor een uitgebreider kader ontstaat voor de bescherming van werknemers in het tijdperk van algoritmisch management.
