Een nieuw rapport van Europol voorspelt een dramatische verschuiving in de misdaad tegen 2035, waarbij kunstmatige intelligentie en robotica niet alleen de politie zullen helpen, maar criminelen ook macht zullen geven op ongekende manieren. Het 48 pagina’s tellende document ‘Unmanned Future(s)’ is geen voorspelling, maar een ‘foresight’-oefening waarin wordt geschetst hoe technologieën uit de nabije toekomst de rechtshandhaving kunnen hervormen.
De analyse van het bureau suggereert dat de proliferatie van robots – in huizen, ziekenhuizen, fabrieken en zelfs scholen – nieuwe kwetsbaarheden zal creëren. Eén mogelijk scenario betreft een wijdverbreide ontheemding van banen, leidend tot burgerlijke onrust, waarbij de publieke woede over automatisering zou kunnen escaleren in ‘bot-bashing’ en anti-technologierellen. Naast de sociale spanningen werpt het rapport de verontrustende vraag op hoe de samenleving met robots zelf zal omgaan: zal het beschadigen of vernietigen van een machine als een misdaad worden beschouwd?
De meest alarmerende voorspelling is echter dat robots zelf daders zullen worden. Zorgrobots kunnen worden gekaapt voor toezicht, chantage of zelfs verzorging van slachtoffers. Autonome voertuigen en drones kunnen worden gehackt voor gegevensdiefstal of worden bewapend bij fysieke aanvallen. Terroristen, bendes en zelfs gewone criminelen kunnen zwermen drones uit conflictgebieden exploiteren om aanvallen uit te voeren, politieactiviteiten te monitoren en een operationeel voordeel te behalen.
Het rapport stopt niet bij speculaties. Het voorziet in uitdagingen bij het onderzoeken van robotcriminaliteit, waaronder de moeilijkheid om de intentie vast te stellen wanneer een machine niet goed functioneert of zich kwaadwillig gedraagt. Wetshandhavers kunnen hun toevlucht nemen tot extreme maatregelen zoals ‘RoboFreezer-geweren’ en met granaten beladen netten, maar het rapport geeft toe dat deze tactieken het probleem niet zullen oplossen. Robots kunnen politiefaciliteiten infiltreren om gegevens te stelen, operaties te saboteren of zelfs aan hechtenis te ontsnappen.
Europol benadrukt dat deze scenario’s niet vergezocht zijn, en wijst op bestaande trends zoals het gebruik van drones voor smokkel (waaronder narco-onderzeeërs uitgerust met Starlink) en een groeiende zwarte markt voor dronepiloten die zich richten op criminele klanten. Om gelijke tred te houden beveelt het agentschap aan om meer te investeren in training, technologie en een verschuiving naar ‘3D-politie’ (het gebruik van drones voor luchttoezicht).
Zoals uitvoerend directeur van Europol, Catherine De Bolle, opmerkt: “De integratie van onbemande systemen in de misdaad is al een feit, en we moeten ons afvragen hoe criminelen en terroristen over enkele jaren drones en robots zouden kunnen gebruiken.”
Hoewel het Europol-rapport de potentiële risico’s benadrukt, staan robotica-experts sceptisch tegenover de omvang en de tijdlijn. Sommigen beweren dat een snelle adoptie niet gegarandeerd is, waarbij ze de marktkrachten en de kosten als beperkende factoren aanvoeren. Maar zelfs sceptici zijn het erover eens dat criminelen nieuwe technologieën zullen uitbuiten, waardoor investeringen in politie-uitrusting en -opleiding noodzakelijk zijn.
Toch wordt een aspect dat over het hoofd wordt gezien de verantwoordelijkheid van de politie. Deskundigen waarschuwen dat dezelfde robotachtige kwetsbaarheden die door criminelen worden uitgebuit ook door wetshandhavers kunnen worden misbruikt voor toezicht en wangedrag, vooral gezien de opkomst van autoritaire praktijken wereldwijd.
Het Europol-rapport dient als een scherpe waarschuwing: de toekomst van de misdaad is onbemand, en de samenleving moet zich niet alleen voorbereiden op de dreigingen die uitgaan van criminelen die robots hanteren, maar ook op het mogelijke machtsmisbruik door degenen die gezworen hebben de wet te handhaven.
