Rosnąca rola sztucznej inteligencji w europejskich miejscach pracy
Sztuczna inteligencja i narzędzia zarządzania algorytmicznego w coraz większym stopniu kształtują europejskie miejsca pracy, budząc poważne obawy dotyczące praw pracowników. Według badania Komisji Europejskiej jedno na cztery miejsca pracy w Europie wykorzystuje algorytmy lub sztuczną inteligencję do automatyzacji decyzji tradycyjnie podejmowanych przez menedżerów. Oczekuje się, że w ciągu najbliższej dekady tendencja ta będzie gwałtownie przyspieszać.
Te zautomatyzowane systemy wpływają na różne aspekty życia pracowników, od zatrudniania i planowania zadań po ocenę wyników, a nawet monitorowanie. Chociaż narzędzia te początkowo ograniczały się do zastosowań na platformach takich jak Uber i Lyft, obecnie rozszerzają się na tradycyjne sektory. Na przykład francuska branża logistyczna wykorzystuje planowanie tras oparte na sztucznej inteligencji, które w dużej mierze śledzi kierowców w czasie rzeczywistym.
Wpływ na prawa pracownicze
Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC) wyraziła rosnące zaniepokojenie wpływem tych technologii na pracowników. Zarządzanie algorytmiczne może określić wszystko, od godzin pracy i wynagrodzeń po harmonogramy zmian i oceny wydajności. Istnieją również poważne obawy dotyczące prywatności, ponieważ niektóre systemy gromadzą wrażliwe dane, takie jak informacje na temat zdrowia psychicznego, a inne śledzą pracowników nawet po wylogowaniu się z systemu.
„Platformy śledzą pracowników nawet wtedy, gdy się wylogowują” – powiedziała Thea Jark, sekretarz konfederacji ETUC. „W wielu przypadkach firmy te wprowadzają nowe algorytmy lub wskaźniki do pomiaru wydajności pracowników bez powiadamiania związków zawodowych lub pracowników”.
Ta zmiana technologiczna stwarza poważne wyzwania dla związków zawodowych. Chociaż niektóre związki, na przykład te w Hiszpanii i Danii, pomyślnie wynegocjowały układy zbiorowe dotyczące zarządzania algorytmicznego, większość związków europejskich nie posiada wystarczających zasobów finansowych ani wiedzy specjalistycznej, aby skutecznie zająć się tymi złożonymi kwestiami.
Luki prawne i wezwania do reform
Pomimo tych obaw obecne prawodawstwo UE nie rozwiązuje w pełni problemów związanych z zarządzaniem algorytmicznym. Obowiązujące przepisy regulują konkretne kwestie w miejscu pracy, na które te technologie mają wpływ, pozostawiają jednak luki, szczególnie jeśli chodzi o rozróżnienie między czasem pracy i czasem odpoczynku.
Niedawno przyjęta dyrektywa w sprawie pracowników platform zapewnia pewną ochronę pracownikom działającym w oparciu o ekonomię gig, zabrania zwolnień na podstawie decyzji algorytmicznych i wymaga nadzoru ze strony człowieka. Krytycy twierdzą jednak, że to ustawodawstwo jest już przestarzałe, ponieważ zarządzanie algorytmiczne wykracza poza pracę platformową.
Urzędnicy EKZZ i badacze technologii wzywają do wprowadzenia bardziej kompleksowych przepisów. Alessio Bertolini z Oxford Internet Institute zauważa: „W ciągu najbliższych kilku lat zobaczymy bardziej wyrafinowaną wersję algorytmów, która niewątpliwie będzie bardziej wszechobecna w miejscu pracy”.
Potrzeba wspólnych działań
Aby sprostać tym wyzwaniom, związki zawodowe potrzebują wystarczających zasobów i wiedzy specjalistycznej. EKZZ opowiada się za wspólną wiedzą specjalistyczną na granicach, aby pomóc związkom posiadającym mniejsze zasoby w opracowaniu odpowiednich układów zbiorowych. Podkreślają również potrzebę silniejszych praw zbiorowych, aby umożliwić związkom zawodowym rozstrzyganie sporów dotyczących zarządzania algorytmicznego i egzekwowanie istniejących układów zbiorowych.
„My, jako prawodawcy, pozostajemy w tyle za postępem technologicznym” – stwierdził Yark. „Technologia już przejmuje kontrolę… jest to już rzeczywistość dla milionów pracowników w całej Europie, ale nie jest ona uregulowana”.
Europejska Konfederacja Związków Zawodowych nalega, aby odrębna dyrektywa w sprawie sztucznej inteligencji w miejscu pracy została uruchomiona wraz z unijną inicjatywą „Mapa miejsc pracy wysokiej jakości”. Będzie to opierać się na istniejących zabezpieczeniach zapewnianych na mocy przepisów, takich jak ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) i unijna ustawa o sztucznej inteligencji, tworząc bardziej kompleksowe ramy ochrony pracowników w dobie zarządzania algorytmicznego
